http://મિત્રો સાથે વાતો. મૌજમે રહેના-૨ સરયૂ પરીખ. અહા! કેવી મનોહર…
મૌજમેં રહેના-૨ …. સરયૂ પરીખ
ભાવનગરમાં B.Sc. કર્યા પછી વડોદરા M.Sc. માટે પહેલી વખત ગઈ ત્યારે મુનિભાઈ સાથે હતા, પરંતુ બીજી વખત ફી ભરવા અને હોસ્ટેલનું પાકુ કરવા સવારની વહેલી બસમાં હું એકલી જવા નીકળી. વડોદરામાં કોઈ ઓળખીતું નહીં, પણ મામાએ એક મિત્રને મારા આવવા વિષે પોસ્ટકાર્ડ લખેલ, તેમનું મારી પાસે સરનામું હતું. આઠેક કલાકની બસની મુસાફરી દરમ્યાન એક ભાઈ સાથે ઓળખાણ થઈ અને તેમની બહેન વડોદરા ભણે છે એવી વાત થઈ. વડોદરા પહોંચી ત્યારે પેલા ભાઈએ રીક્ષામાં મને મૂકી જશે, એવો આગ્રહ કર્યો. સાંજના છ વાગ્યા હતા અને મેં અચકાતા તેમના આગ્રહને માન આપ્યું. ડરમાં રસ્તો અનંત લાગ્યો. મામાના મિત્રના ઘેર પહોંચી બારણાની ઘંટડી વગાડી. નોકર કહે, શેઠ-શેઠાણી કાશ્મીર ફરવા ગયા છે. યજમાનનો પંદરેક વર્ષનો દીકરો કહે કે, “પોસ્ટકાર્ડ મળ્યું છે પણ…” હવે મારાથી ત્યાં તો રહેવાય નહીં, ક્યાં જવું?
મારા ભાવનગરી ભાઈ સાથે રીક્ષામાં ફરી ઊપડ્યા અને તેઓ ‘પંડિતા ગાર્ગી હોલ’, લેડિઝ હોસ્ટેલમાં મને લઈ ગયા. ભાઈને ત્યાંના વ્યવસ્થાપકની ઓળખાણ હોવાથી મને ત્યાં ત્રણ દિવસ રહેવાની વ્યવસ્થા કરાવી આપી. શક્ય હતું કે, અજાણ્યા પર વિશ્વાસ કરવાથી અત્યંત મુશ્કેલ પરિસ્થિતિ પણ આવી પડી હોત…પણ એ ભાઈ ખરેખર સજ્જન નીકળ્યાં. થોડા વિદ્યાર્થીઓની હાજરીને લીધે હોસ્ટેલનું રસોડું ચાલું હતું ત્યાં જમી લીધું. ખાટલાની લોખંડની જાળી પર પાતળો ટુવાલ પાથરીને લંબાવ્યુ અને ગહેરી ઊંઘમાં ખોવાઈ ગઈ…પણ ભાવનગરમાં બાને થાય, “અરર! સરયૂને એકલી શું કામ મોકલી?” તેણી વીસ વર્ષની છે અને ઘણી મુસાફરી કરેલી છે… તેવી દલીલો છતાંય નીંદ્રાદેવી રિસાયેલાં રહ્યાં.
વડોદરામાં સખા-સખી અને સ્વતંત્રતા…અનેક અવનવા આહ્લાદક અનુભવો અને જીવનનું સત્ય સમજાવતી ઘટનાઓ સાથે બે વર્ષો વહી ગયા. લગ્નની અમુક દરખાસ્તોમાં એકને યાદ કરતા હાસ્ય ફરકી જાય છે. એક બીજા ડીપાર્ટમેન્ટમાં Ph.D. કરતા વિદ્યાર્થીએ સામે ચાલી મારી ઓળખાણ કરી. અમારા હોસ્ટેલ-રૂમની જાળી રસ્તા પર પડતી…ત્યાંથી પસાર થતાં તેને હું દેખાઈ હોઈશ. પછી તો લગભગ રોજ સવારમાં એ ત્યાંથી જોતો જોતો પસાર થાય. મારી બેનપણીઓને ટીખળ કરવાનું બહાનું મળી ગયું. ઘણી વખત તેના આમંત્રણને માન આપીને હું તેની સાથે બહાર જતી પણ હંમેશા મારી બેનપણી સાથે હોય. મિત્ર તરિકે સારો હતો, પણ તેની અપેક્ષા વધારે લાગી. એક દિવસ મારા નિકળવાના સમયે રાહ જોતો ઊભો હતો.
“મંગળવારે મારો જન્મદિવસ છે, મારે ઘેર આવશો?” તેણે પૂછ્યું. મારે ના કેમ પાડવી! જરા વ્યાકુળ થઈ, મૂંજાઈ ગઈ. મારી બેનપણી સામે જોઈને બોલી, “મંગળવારે કયો દિવસ છે? આપણે કામ છે, ખરું? ના ના મારાથી નહીં અવાય.” આ જવાબનો કોઈ ઠીકઠાક અર્થ તો નહોતો, પણ એ સમજી ગયો. ત્યાર પછી, તેને કેમ અણદેખ્યો કરવો એ કલાકારીનો વિષય બની ગયો હતો.
એ પછી લગ્ન વિષયક શક્યતાઓ આવી… તેનું હવે અવલોકન કરતા વિચાર આવે છે કે, બધી રીતે સારું લાગતું હોય તો પણ, વ્યક્તિ એકની સાથે લગ્ન કરવા સહમત થાય અને બીજા સાથે નહીં. એવું કેમ? છે તો જરા ગૂંચવાયેલો સવાલ. મુનિભાઈના મિત્ર તરફથી કાગળ આવ્યો હતો જેમાં તેમણે પોતાના અમેરિકામાં ભણતા સહોદરનો પરિચય લખ્યો હતો. તે વાંચતાં… ઉચ્ચ અભ્યાસ સાથે શાસ્ત્રીય સંગીત, કલા અને ફોટોગ્રાફીમાં રસ…અરે વાહ! તેમની પાસે કેમેરા અને કાર પણ છે, એ વાત રસપ્રદ લાગી. અત્યારે એ વિચાર હસવા જેવો લાગે છે પણ એ સમયે અમારા માટે જાણે કેમેરા, કાર, ફોન જેવી ઘણી વસ્તુઓ અલભ્ય લાગતી હતી.
દિલીપે વડોદરામાં ભણતા તેના ખાસ મિત્રને મારા વિષે પૂછ્યું તેનાં જવાબમાં, “મને નજીકનો પરિચય નથી, પણ બધાની વચ્ચે જૂદી તરી આવે તેવી છે,” એવું પ્રમાણપત્ર મારા માટે આપેલું. મારી મુશ્કેલી એ હતી કે, ‘અમેરિકા જવાનું!’…અમારા નાનકડા પરિવારથી દૂર! તે છતાંય, વાત આગળ ચાલતી રહી. દિલીપ ભારત આવ્યા અને ભાવનગર મળવા આવ્યા. મારી સરળતાથી મળવાની અને વાતચીત કરવાની આદતથી, દોઢ દિવસમાં સારો એવો પરિચય થઈ ગયો. બે-ચાર કલાકમાં, જીવનપર્યતનો નિર્ણય મારા તરફથી લેવાઈ ગયો. જોકે એને તો… સ્વભાવ પ્રમાણે, બરાબર વિચાર કરવાનો સમય લેવાનો હતો. મારા બાપુજીને “મુનિભાઈના મિત્રના ભાઈ” તરિકે પરિચય કરાવ્યો હતો. મારી સહેલી, મારા બા, ભાઈ-ભાભી અને મારા મામાની હા આવી ગઈ હતી.
બીજે દિવસે સવારે બાએ બાપુજી સાથે વાત છેડી, “સરયૂને દિલીપ સાથે લગ્ન કરવા છે.”
“વાણિયા છે ને? તને આવો સરસ બ્રાહ્મણનો અવતાર મળ્યો છે…” આમ આગળ વાત થતાં, ધીરે ધીરે ગુસ્સો વધતો ગયો. દિવસો જતાં એક ઘડી એવી આવી કે, દિલીપના અનુજની દેખતા જ બાપુજીએ કહી દીધું, “તું આ લગ્ન કરીશ તો હું ઝેર ખાઈશ.” ઓહ! બાપુજી નાતજાતને આટલું મહત્વ આપે છે! એ વાત અમને બધાને ઓચિંતી સમજમાં આવી. પહેલા તો બીજા લોકોની વાત થતી હોય તો ખાસ વિરોધ નહોતા બતાવતા પણ મારી વાત આવી ત્યારે નાતના લોકો એમ બોલે કે, “ભણે ગણે એટલે પછી નાતબહાર લગ્ન કરવાની ઉછ્રંખલતા આવે. જોયું ને?” બાપુજીને મારું ખરાબ દેખાવાની ચિંતા હતી.
મેં વિચાર્યું કે મારે દિલીપ સાથે કોઈ પ્રેમ પ્રકરણ તો નથી, તેથી પિતાને દુખી શા માટે કરવા! મેં ભાઈની મદદથી કાગળ લખ્યો… ”મારું તમારા તરફનું વલણ નહોતું, ખાસ ઈરાદો નહોતો, તેથી ના લખું છું.” …અને દિલીપનું logical મન એ માનવા તૈયાર નહોતું. તેના સુંદર અક્ષરે લખેલો કાગળ આવ્યો. હું પિતાની માન્યતાઓને મહત્વ આપીને ના પાડું છું… તેના અનુસંધાનમાં “Guess who is coming to dinner?” એ સમયે જાણિતી ફિલ્મની હકિકત પણ લખી હતી. મારા જવાબમાં બીજો કાગળ પણ આવ્યો. મૂંઝવણમાં બે અઠવાડિયા નીકળી ગયા.
એ દિવસે, લગ્ન પ્રસંગે એક ઘરમાં, સગાના ટોળામાં હું બેઠી હતી અને જે બધી રીત-રસમ, વાર્તાલાપ ચાલી રહ્યાં હતાં, તેમાં મારા વિચારો ક્યાંય બંધબેસતા ન હતા. તે જ રીતે અલગ વિચારધારાવાળા મારા બા, તેમની સમકાલિન સ્ત્રીઓ વચ્ચે તે એક જ કોલેજ સ્નાતક હતાં. વ્યવહાર સાંચવવાં ત્યાં સામેલ થયાં હતાં. મને મનમાં ચમકારો થયો, “શું હું આ બધા લોકોનો વિચાર કરી મારું ભવિષ્ય ગોઠવી રહી છું? હું જો દુખી હોઈશ તો આમાંથી કોઈ મદદમાં આવી શકે તેવી કાબેલિયતવાળા નથી.” બસ, એકદમ સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવ્યો કે મારે શું કરવું છે. બાપુજી સગાની જાનમાં ગામડે ગયા. અમે અને મામાએ મળી લગ્નની સંમતિનો તાર મોકલી આપ્યો. દિલીપના બહોળા કુટુંબનો સંપૂર્ણ સહકાર અને તેના પપ્પાના સૂચન સાથ, થોડાં લોકોની હાજરીમાં એક સપ્તાહ પછી લગ્ન કરી લીધા. રાતની ટ્રેઈનમાં ભાવનગરથી અમદાવાદ રવાના થયાં. અમારા આગમન સમયે ચાર-પાંચ રૂમાોના ઘરમાં તેર જણાનો મેળો હતો. મને સૌ સાથે એટલું ગમતું કે મેં કહ્યું હતું કે. “અમેરિકામાં તો આ બધા નહીં હોય, તેથી હનિમૂનના નામે એકલાં ફરવા નથી જવું.” આમ, નવા પરીવારમાં … “સુખી થઈશ અને સુખી કરીશ”નાં શ્રી ગણેશ મંડાયા.
ભાવનગરમાં વાત જરા વિપરીત હતી… મારી ખોટ પડેલી અને ઉપરાંત બાપુજી ઘણા નારાજ હતાં, જેનું સૌથી વધારે કષ્ટ લાગણીશીલ મુનિભાઈને સહેવું પડ્યું. હું પંદર દિવસ પછી ભાવનગર ગઈ. હું અને બાપુજી…અમારી નજર મળતાં, રડી પડ્યા… અને એ આંસુઓ સાથે અમારો અણબનાવ ઓગળી ગયો.
——————-
કેવી મનોહર દુનિયા… ભાવાનુવાદઃ સરયૂ પરીખ
હું જોઉં લાલ ગુલાબ ને વૃક્ષો લીલા
સૌ આપણા માટે જાણે હસતા ખીલતા
ને હું વિચારું…અહા! કેવી મનોહર દુનિયા
હું જોઉં નીલ આકાશ ને શુભ્ર સંગ વાદળીઓ,
તેજલ મંગળ દિન ને ઘેરી પાવન રાતો
ને હું વિચારું…અહા! કેવી મનોહર દુનિયા
મેઘધનુના રંગો જોને શણગારે આકાશ
ચહેરાઓ પર ઝળકે તેનો તેજોમય આભાસ
જોઉં છું કે, મિત્રો કરતા હોંશે હસ્ત મિલાપ
પૂછે છે એ “હાલ કેમ છે? મને કરોને વાત”
સાચે તો, દરકાર કરે છે, “પ્રેમ કરે છે”
બાળક કેરા ક્રંદન સાથે સુણું આશનું ગીત
ઊભરતા ને ઊજરતા, બાળકનું સંગીત
જાણું છું કે બનશે એ મારા કરતા અદકેરા
ના જાણું કે બનશે કેવા અનુપ ને ઊંચેરા
અને હું વિચારું, અહા! કેવી મનોહર દુનિયા
હાં, મારા મન અંતરના સ્પંદન…
અહા! શું મનોહર દુનિયા
હાં, ખરેખર
—–
સૃષ્ટિની સામાન્ય વસ્તુઓમાં સુંદરતા જોઈ જે આનંદિત થાય છે તે સરળ, સહજ અને અપેક્ષા-રહિત વ્યક્તિ છે. અન્યમાં સ્નેહ જોવો અને તેનો પ્રતિધ્વનિ આપવા જેવી સંવેદના હોય તેને બધે પ્રેમનો અનુભવ થાય છે. જીવનના ચડાવ ઉતારમાં, ‘દુનિયા અદ્ભૂત છે’ એ લાગણી ઝરણાની જેમ અંતઃસ્થલમાં વહેતી રહે.
saryuparikh@yahoo.com www.saryu.wordpress.com
Wonderful World…
I see trees of green Red roses too
I see them bloom For me and you
And I think to myself…What a wonderful world…
I see skies of blue And clouds of white
The bright blessed day The dark sacred night
And I think to myself… What a wonderful world…
The colors of the rainbow So pretty in the sky
Are also on the faces Of people going by
I see friends shaking hands Saying, “How do you do?”
They’re really saying “I love you”…
I hear babies cry I watch them grow
They’ll learn much more Than I’ll never know
And I think to myself…What a wonderful world
Yes, I think to myself
What a wonderful world
Oh yeah
To listenઃ go to this clip: https://youtu.be/CWzrABouyeE
Writer(s): Douglas George, Thiele Bob Being used in the film “Good Morning, Vietnam” in 1987. In 1968, it charted only at number 116, but this time it went to 32. The curious thing is that the film is set in 1965, two years before the song was first released. Louis Armstrong’s recording was inducted in the Grammy Hall of Fame in 1999.
Nitinbhai had kindly sent me this song, which transpired into “કેવી મનોહર દુનિયા..”
“What A Wonderful World” …Forwarded by Nitin Vyas. NDVyas2@gmail.com
———–
રંગોળી..ઈલા મહેતા
