વિશિષ્ટ  પૂર્તિઃ લલિતકળાઃ મુંબઈ મ્યુઝિયમ – વર્ષા ચિતલિયા – “મિડ ડે” ના સૌજન્યથી

(નીચેના મુંબઈના મ્યુઝિયમોની માહિતી, વર્ષા ચિતલિયા, મિડ ડે.કોમ ના મે ૧૮, ૨૦૧૯ ના સૌજન્યથી સાભાર) Continue reading વિશિષ્ટ પૂર્તિઃ લલિતકળાઃ મુંબઈ મ્યુઝિયમ – વર્ષા ચિતલિયા – “મિડ ડે” ના સૌજન્યથી →

શ્રીમદ્ ભાગવત કથા, પ્રથમ સ્કંધ –ચૌદમો અધ્યાય – જયશ્રી વિનુ મરચંટ

પ્રથમ સ્કંધ – ચૌદમો અધ્યાય – અપશુકન જોઈને મહારાજ યુધિષ્ઠિરને શંકા થવી અને અર્જુનનું દ્વારકાથી પાછા ફરવું

 (પ્રથમ સ્કંધના તેરમા અધ્યાયમાં આપે વાંચ્યું કે,  વિદુરજીના કહેવાથી ધૃતરાષ્ટ્રના આંતર્ચક્ષુ ઉઘડે છે અને તેઓ સંસાર છોડીને આશ્રમગમન કરે છે.

Note: republishing this last chapter of ‘Urmil Sanchar’. Due to computer glitch it did not deliver in the Sunday’s email. Saryu

ઊર્મિલ સંચાર…પ્ર. ૧૧ નવલિકા સરયૂ પરીખ http://ઊર્મિલ સંચાર…પ્ર. ૧૧ નવલિકા સરયૂ પરીખ

                                    પ્રકરણઃ ૧૧  સમર્પણ

શોમ જોષી મુસ્લિમ માતાનો પુત્ર છે તે ખબર પડતા, અંજલિનાં દાદા નારાજ થઈને ગામડે પાછા ચાલ્યા ગયા. થોડા વડિલોના ધ્યાનમાં આવ્યું, તે સિવાય સાંજના લગ્નની યથાવત તૈયારીઓ ચાલતી રહી. સજાવેલા મંડપ સામે સફેદ ખુરશીઓ ગોઠવાયેલી હતી, જેથી મહેમાનોને વર-કન્યા અને પાછળ ઊછળતો દરિયો દેખાય. નાના ભૂલકાઓ તો નવા કપડામાં મંડપની ચારે બાજુ ચક્કર લગાવી રહ્યાં હતાં અને તેની પાછળ શોમનો ભાણિયો, અયન રેતીમાં દોડતો, પડતો અને ઊઠીને ફરી દોડતો હતો. જરીકસબવાળા કુર્તા-પજામાં પહેરીને સજ્જ થયેલો રૉકી, થોડીવાર ચિંતાથી નાના અયનની પાછળ દોડ્યો પણ પછી સમજાઈ ગયું તેની શક્તિ એ ત્રણ વર્ષના કુંવર કરતા ઘણી ઓછી હતી.

નીનાને સાડી પહેરવામાં મદદ કરનારા ઘણાં હતાં. નીના સગાવહાલાની સ્નેહવર્ષા અને સંભાળથી ગદગદ થઈ ગઈ હતી. પરદેશમાં રહેવાથી શું ગુમાવ્યું છે તેની અનુભૂતિ થઈ રહી હતી. અંજલિએ સફેદ અને લાલ જરીવાળી કિનારનું રેશમી પાનેતર પહેર્યું હતું અને ઉપર સાસરેથી આવેલ લાલ ચૂંદડી ગોઠવેલી હતી. કમનીય મનોહર ઘરેણાંમાં નવવધુ લાલિત્યપૂર્ણ લાગતી હતી.

સાજન મહાજન મંડપ સામે ગોઠાવાઈ ગયું. શરણાઈના સૂરો ગુંજતા હતાં. વરરાજા શોમને મિત્રો સાથે આવતો જોઈ સહજભાવથી બધાં તાળીઓથી તેના તેજસ્વી સ્વરૂપને અહોભાવથી નવાજી રહ્યાં. શોમની સફેદ શેરવાની પર સોનેરી અને નીલા રંગનું ભરતકામ કરેલું હતું. છ ફૂટ ઊંચો, ગોરો વાન અને ઘુંગરાળા વાળમાં જાણે શોમે બધાંનું મન હરી લીધું. શોમ મંડપમાં રાજવી ખુરશી પર ગોઠવાયો, સ્ટિવ અને આરી તેની પાછળ ઉભા રહ્યા. વૈદ્યજીના આમંત્રણથી કન્યાનું આગમન જાહેર થયું.

એ સમયે, સર્વ મંગલ માંગલ્યે… મધુર મંત્રોથી વાતાવરણ પૂલકિત થઈ ગયું. અંજલિ તેની સખીઓ સાથે આવતી દેખાઈ અને શોમ સહિત બધાં ઉમંગથી આવકારવા ઊભાં થઈ ગયા. અલતાથી શણગારેલા ચરણો પર બાધેલી સોનેરી ઝાંઝરીના મીઠાં ઝણકાર સાથે અંજલિ મંડપ તરફ આગળ વધી. શોમની સાથે નજર મળતાં ક્ષણભર એ થંભી ગઈ…  

આંખોથી આંખની હલચલ સંકેતમાં
 હોઠની કળી હસી રોમાંચિત અંકમાં
હૈયાના સ્પંદનનો કંપ રોમ રોમમાં
મંગલ મિલન સર્વ સૃષ્ટિ આનંદમાં

સિતારના મંજુલ અવાજ અને સખીના સ્પર્શે અંજલિનું ધ્યાન ખેંચ્યું અને તે આગળ ચાલી અને શોમની બાજુમાં બેઠી. હસ્તમેળાપ હિંદુ વિધી પ્રમાણે કર્યા પછી વૈદ્યજીએ કહ્યું કે, “ચાર ફેરા માટે અંજલિએ ચાર શ્લોક આપ્યા છે તે બોલાશે. તમે સાંભળશો કે આ વર-કન્યાને વચનોના બંધન માન્ય નથી. શોમ અને અંજલિ અગ્નિની સાક્ષીમાં પહેલા ફેરામાં તન, મન અને ધનનું સ્નેહ સમર્પણ કરે છે…બીજા ફેરામાં સદકર્મોમાં સદા સાથ રહી જનકલ્યાણના કર્મોમાં ઉભયનો સાથ માંગે છે…ત્રીજા ફેરામાં કુટુંબ-પરિવારની સેવામાં સમાન ભાવની અપેક્ષા રાખે છે…અને ચોથા ફેરામાં પોતાનાં બાળકોના ઊછેરમાં સર્વસ્વ અર્પણ કરવાનો નિશ્ચય કરે છે.” મંગળ ફેરા પૂરા થતાં વૈદ્યજીએ કહ્યું, “શોમ અંજલિને કંઈક કહેવા માંગે છે.”

શોમ અંજલિ તરફ ફર્યો અને તેનાં બન્ને કોમળ હાથ પોતાના હાથમાં લઈ બોલ્યો, “મારી પ્યારી અંજલિ, આજે આપણા મિલનથી આપણે બે મટી એક થશું તો પણ હંમેશા પોતાના અસ્તિત્વમાં મુક્ત રહીશું. મને તારામાં અનન્ય વિશ્વાસ છે, જેને હું કોઈ વચનોના બંધનમાં બાંધવા નથી માંગતો. આપણી વચ્ચે મિત્રતા, સ્નેહસંબંધ અને સ્વતંત્રતા અબાધ્ય રહેશે. મારો પ્રેમ સમય સાથે પ્રબળ બનશે. અંજલિ! મારા જીવનપથમાં તારા સાથને હું મારું અહોભાગ્ય માનું છું.” અને શોમે નમીને અંજલિના ગાલ પર ચૂમી કરી…સ્વજનોએ તાળીઓના ગડગડાટથી તેમને વધાવી લીધાં.

લગ્ન પછી મિજબાનીની રાહ જોવાઈ રહી હતી ત્યારે આ અવનવી લગ્નોક્તિ વિષે આગળ ચર્ચા ચાલી. શોમ અને અંજલિ પોતાની લાગણીઓ, અરમાનોને વચનનું બંધન લાદવા નહોતા માંગતા એ ચર્ચાનો વિષય રસપ્રદ બની ગયો. અંજલિ અને શોમને ઘેરીને બેઠેલાં મિત્રમંડળે સવાલ કર્યો. અંજલિએ વૈદ્યજીને આમંત્ર્યા, “બાબા, તમે આ બિનઅનુભવી મિત્રોને સમજાવો કે અમારો આશય શું છે!”

“આપણે વર્તમાનમાં જે ભાવથી વચનો આપીએ તે આજને માટે તથ્ય છે. જીવનસફરમાં ભાવ બદલાય પણ વચનના બંધનને લીધે તમારે એ સાથ નિભાવવો જ પડે…તે વાતનો અંજલિ અને શોમને અર્થ નથી લાગતો. તે બન્નેને શ્રધ્ધા છે કે તેમનો સાથ અતૂટ છે. જે પ્રેમને વચનોમાં જકડવો પડે તે વ્યવહાર છે, પ્રેમ નહીં.” વૈદ્યજીએ સમજાવ્યું. “હું એક સલાહ આપું કે કોઈ પણ પરિસ્થિતિમાં પતિ-પત્ની ઉભય સાથે સન્માનથી વર્તે.” સૌ ધ્યાનથી સાંભળી રહ્યાં.

“ચાલો, જમવાનો સમય…”ની બૂમ સંભળાઈ અને ‘ઓહો’ અને ‘આહા’ ગરમ ગરમ જલેબી આવતા બધાં મીઠા સ્વાદમાં મગ્ન થઈ ગયાં.

પંખીનો મેળો વિખરાયો અને હ્યુસ્ટન જવા માટે ડો.રમેશ, માહી અને સાથે અંજલિના મમ્મી પણ રવાના થયા. નવદંપતી, ગોઆથી નીકળી પંડિચેરી જઈને અંજલિના સહાધ્યાયી અને ગુરુજનોને મળીને પછી હ્યુસ્ટન ગયા.

બે સપ્તાહ પછી હ્યુસ્ટનમાં અત્યંત ઉમંગથી શોમ અને અંજલિના લગ્નની ભવ્ય ઉજવણીની યોજના કરવામાં આવી હતી. મોટો હોલ ભારતિય ઝલકથી શણગારેલો હતો. તેમાં વળી નામી પિયાનો વગાડનાર હાજર હતા. અનેક ઉમદા ડોક્ટરો, મિત્રો અને સહકાર્યકર્તાઓ હાજર હતા. દેશી અને અમેરિકન શાકાહરી ખાણું હતુ. અને છેલ્લે ગીત, સંગીત અને નૃત્ય મોડી રાત સુધી ચાલ્યું.

અંજલિનું જોષી પરિવાર સાથે પુત્રવધૂ તરીકે રહેવાનું બહુ સહજ હતું. જ્યાં સંવાદિતા હોય ત્યાં સ્વર્ગ વરતાય છે. વર્ષો સુધી શોમ અને અંજલિ, તેમનાં કામની સફળતા અને નિષ્ફળતામાં અડગ સાથી દાર રહ્યાં. તેમનાં ત્રણ બાળકો, દાદા-દાદી અને નાનીના સ્નેહની છાંવમાં ઉછરી રહ્યાં હતાં.

એક ઘર એવું બનાવીએ,

જ્યાં સ્નેહની છતછાંવ હો, શ્રધ્ધાની ભીંત હો, ભરોસાની ભોમ હો,
એક પરિવાર એવો સજાવીએ,
 જ્યાં સંવાદીત તાલ હો, પ્રીતિનાં ગાન હો ને મોટાનું માન હો.
——-

સમાપ્ત. ‘ઊર્મિલ સંચાર’ નવલિકા, મારી નવલકથા ‘ફ્લટર ઓફ વિંગ’ની કથાવસ્તુ પર આધારિત છે. ગુજરાતીમાં નવલિકા  લખવાના પ્રોત્સાહન માટે સાહિત્ય રસિક મિત્રોનો આભાર. મારી અંગ્રેજીમાં, Flutter of Wings…a poetic novel by Saryu Parikh is open to read on,  https://saryu.wordpress.com
—————————————

જીવન સાઇકલ

જીવન કેરી સાઇકલના, હું ને તું બે પૈડા,
એકમેકની આગળ-પાછળ સંગાથીના હઇડા.

રોજ રોજની રામાયણમાં મુજને ટેકો આપે,
વેરાયેલી લાગણીઓ તું સંકોરીને રાખે.

ચઢાણ ઊંચું, ખડબડ રસ્તો, જ્યારે મુશ્કેલ લાગે,
ઉતાવળે જો આગળ ખેંચું, બ્રેક દઈ સંભાળે.

ખેંચતાણ ને અમતલ સમતલ પૈડા ફરતાં જાયે,
કસી કસીને સો ટચ સોનું મને કરી ઝળકાવે.
———

A Poem for Him

Since we cosigned in the race of this life cycle,
We have been two wheels of the same bicycle.

You lead me through the seven set circles,
Each has been conjured with many miracles.

The loyalty and longing intertwine hearts,
The routines and the duties tug us apart.

Your foot on the brake and steady navigation
have guided our lives without deviation.

In life’s uphill journey, I follow when you roll,
If you slip into reverse, I cruise and control.

The push and pull, check and balance,
A keen, kind critique brings the best out of me.

A good spouse, a great father, a superb grandfather,
I hope and wish the ride goes far and farther.
——-
For Dilip…on May 19^TH1969…with TLC…Saryu

શ્વાસની છેલ્લી સફરમાં એકલો છું

લોગ ઇનઃ

શ્વાસની છેલ્લી સફરમાં એકલો છું,
હું હવે મારા નગરમાં એકલો છું. Continue reading અંતરનેટની કવિતા – (૧૩) – અનિલ ચાવડા →

પ્રેમાગ્નિ 

નાદિયાને એકદમ ચક્કર આવ્યા, અને જમીન પર પડી ગઈ.બેભાન નાદિયાને ઘરનાં લોકો ઉઠાડવાનો પ્રયત્ન કરવા લાગ્યા.નાદિયા હોશમાં ન આવી.એમ્બ્યુલન્સ બોલાવવામાં આવી.જલ્દીથી હોસ્પિટલ પહોંચાડવામાં આવી. થોડીવાર પછી ડૉક્ટર બહાર આવ્યા.ડૉક્ટરે નાદિયાના પપ્પાને એક બાજુ લઈ જઈને કહ્યું કે નાદિયાએ આત્મહત્યા કરવા પ્રયત્ન કર્યો હતો.વધારે પડતી ઊંઘની ગોળીઓ લીધી હતી.ઘરનાં સર્વ લોકો ઉપર જાણે વીજળી પડી.

(૧૦૩) પ્રાર્થનાને પત્રો… 

 પ્રિય પ્રાર્થના,

કેવું છે? હવે અમે પણ કાતિલ ઠંડીનો અનુભવ કરી રહ્યા છીએ. પવનની રેઝર જેવી ધાર અડે ત્યારે, ‘ઉહ’ બોલી જવાય છે. રાત વહેલી પડે છે, એન.આર.આઇ મેરેજના વરઘોડા ક્યારેક ઠંડીને હરાવવા બહાર નીકળે છે, પણ પેટ્રોમેક્ષની સીક્યુરીટીને કારણે કશા દંગલ વિના જ ઘટના ઓલવાઈ જાય છે. ક્યારેક કો’ક વ્યથિત કુતરું એના રુદનગાનથી ઠંડીની દિવાલ ધ્રુજે છે, ક્યાંક તાપણે બેઠેલા લોકોની નિરાંત ઠંડીના પાતળા પંડને હચમચાવે છે. બાકી તો ખુબ જ લાં….બી ચાલેલી સિરીયલની ઘરડી થઈ ગયેલી હીરોઇનના ગાલની કરચલીઓ જેવા બેઠકરુમોમાં ઠંડી બારી બહાર સંતાઈને ઉભી રહે છે.

Continue reading થોડી ખાટી, થોડી મીઠી – (12) – દિપલ પટેલ →

   બે કાંઠાની અધવચ  —— પ્રીતિ  સેનગુપ્તા

                                      (૧૩)

અમેરિકામાં આવીને, બેએક વર્ષ જેવું, એકલાં નિરાંતે રહેતાં રહેતાં, સુજીત બદલાયો તો હતો જ. જેમકે, એની ખાવાની ટેવમાં ફેર પડ્યો હતો. હજી શાકાહારી તો રહ્યા છે, પણ કેવી કેવી વસ્તુઓ ભાવવા લાગી ગઈ છે એમને. ડોનટ, ને બેગલ, ને મફીન. આ બધું વળી શું છે? Continue reading બે કાંઠાની અધવચ  – (૧૩) – પ્રીતિ સેનગુપ્તા →

લઘુકથાઃ જો માર્ગદર્શન મળે…સરયૂ પરીખ

ગૃહત્રાસમાં ફસાયેલી સ્ત્રીઓને મદદ કરવાનું કામ હ્યુસ્ટનમાં રહેતા હતાં ત્યારે મેં શરૂ કરેલું તે ઓસ્ટિનમાં આવ્યા પછી પણ ચાલુ રહ્યું છે. ભારતથી દૂર દેશમાં આવી વસેલી સ્ત્રીનાં પતિની મિત્ર હોઉં તો પણ…, સેવાકાર્યમાં જોડાયેલી છું તે જાણીને, મારી મદદ માંગે છે. અબળાને કાયદા કાનૂનની સમજ પડે અને પોતે અસહાય નથી એટલો ભરોસો અને આત્મશ્રધ્ધા આવે તો, પરિસ્થિતિનો સામનો કરવા કટિબધ્ધ થાય. રડતી સ્ત્રીને વાત કરવાની અને જાણકાર વિશ્વાસુ વ્યક્તિની દિલસોજી અને માર્ગદર્શન મળી શકે…એ વાત,  મને આજે એક અતિતનો પ્રસંગ યાદ આવતા, અત્યંત મહત્વની લાગી.

 આવી કોઈ મદદ જો કનકને મળી હોત…

૧૯૬૦ના સમયની વાત યાદ આવી ગઈ…ભાવનગરમાં મારા બા, ભાગીરથી મહેતા માજીરાજ હાઈસ્કુલમાં શિક્ષિકા હતા. રજાના દિવસે કેટલિક વિદ્યાર્થિનીઓ આવતી અને રસથી કવિતાથી માંડી પોતાની અંગત વાતો બાને કરતી. હું નાની છોકરી તરીકે તેમને જોયા કરતી. તેમાં એક કનક નામની છોકરી એકદમ ચેતનવંતી અને ખુશદિલ હતી. તેને બાને માટે અનન્ય પ્રેમ હતો અને પોતાની અંગત વાતો ખુલ્લા દિલથી કરતી. તેની માતાનાં અવસાન પછી કેવળ પિતાની તેને ઓથ હતી. હાઈસ્કુલ પૂરી કર્યા પછી કોલેજ-કાળ દરમ્યાન કનક અમારે ઘેર આવતી રહેતી. પછી લગ્ન થવાનાં હતાં ત્યારે કંકોત્રી આપવા આવી હતી.

“બેન, મને જોવા આવ્યા અને એમણે હા પાડી પછી મારા અભિપ્રાયને જાણે અવકાશ જ નહોતો. ભણેલો છે…અને આમેય મુરતિયા મળવા મુશ્કેલ તેથી હા જ પાડવાની. અમારા પરિવારોમાં એમ જ થતું આવ્યું છે, મારા પપ્પા બિચારા શું કરે!” કનકની વાતમાં અણગમાનો ધ્વનિ સંભળાતો હતો.

આ વાતને પાંચેક વર્ષ નીકળી ગયા. એક દિવસ બા તેમની બહુ દૂર રહેતી બેનપણીને મળ્યાં પછી રસ્તા પરથી જઈ રહ્યાં હતાં ત્યારે ઊપરનાં ફ્લેટનાં રવેશમાંથી, ‘બેન!’, ‘બેન!’ ની બૂમ સંભળાઈ.

બાએ જોયું તો કનક બોલાવી રહી હતી. બા અટક્યા એટલે દોડતી નીચે આવી અને વળગી પડી. “ચાલો ઊપર, અમારું ઘર બતાવું.” ઘરમાં જતાં પરિચય કરાવતા બોલી, “આ મારા સાસુ છે. ભાગીરથીબેન મારા પ્રિય ટીચર છે.” સાસુએ ભાવરહિત આવકાર આપ્યો. કનક બાની સાથે વાતોમાં વ્યસ્ત થઈ ગઈ. સાસુ બોલ્યાં, “ચા બનાવીશ કે વાતુ જ કર્યા કરીશ?”

કનક બુજાયેલાં ચહેરે ઊઠી અને રસોડામાં કામે લાગી. મારા બા તેની નજીક ગયા અને તેની નિરાશાભરી હિલચાલ જોઈ રહ્યાં, પણ વાત કરવા જેવું એકાંત નહોતું. કનકના હાથ પર કાળા ચકામા જોઈ બાએ ઈશારામાં પૂછ્યું. કરૂણ નજર બા સાથે મેળવી અને પછી મોટેથી બોલી, “હાં, મારા પપ્પા ગયા વર્ષે હાર્ટઍટેકમાં ગુજરી ગયા.” આ પરથી લાગ્યું કે પતિનો અને સાસુનો ત્રાસ છે અને તેનાં પિયરમાં કોઈ નથી રહ્યું. ચાર વર્ષની દીકરી હતી એ વિષે વાત કરતાં તેનાં ચહેરા પર જરા ખુશી દેખાઈ.

“છોકરીને નીશાળેથી આવવાનો ટેમ થયો, જાવ.” સાસુનો બીજો હૂકમ આવ્યો.

નીચે ઉતરતાં દાદર પર અટકી, કનક લગભગ ડૂસકા સાથે બોલી, “બેન…! જીવન આવું હોય?… કોઈ દિવસ ઠીક હોય છે તો કોઈ દિવસ અસહ્ય! શું કરું સમજ નથી પડતી.”

મારા બાને પંદર મિનિટની કનક સાથેની મુલાકાતમાં સહાનુભૂતિ ઘણી થઈ હશે પણ કોઈ માર્ગદર્શન આપવાનો ઉપાય ધ્યાનમાં નહીં આવી શક્યો હોય.

થોડાં મહિનાઓ પછી કનકની બેનપણીએ આવીને ગોઝારા સમાચાર આપ્યાં હતાં, “કનક બળીને મરી ગઈ…”
ખરેખર, ત્રાસિત વ્યક્તિના આત્માને શક્તિમાન કરવા કોઈ સમયસર મદદ મળે તો જ તેમાંથી સલામત રસ્તો મળી શકે. સમાજસેવામાં કેળવાયેલ સભ્યને કદાચ કઈ રીતે મદદ કરવી તેનો ખ્યાલ આવી શકે.
————————-

                 એ રાત!!!! લે. શૈલા મુન્શા.

   અતિત્લાન સરોવર

                             એ રાત!!!! લે. શૈલા મુન્શા.

જિંદગી માણસને ઘણુ શીખવાડે છે. લગ્ન કરી અમેરિકા આવી ત્યારે માંડ વીસ બાવીસની ઉંમર. અજાણ્યો દેશ, અજાણ્યા લોકો પણ ધીરે ધીરે જીવન ગોઠવાતું ગયું. સારી નોકરી અને ઘર સંસારની જવાબદારીમાં વર્ષો વિતી ગયા. એક ઈચ્છા મનના ખૂણામાં ગોપિત હતી એને ઉજાગર કરવાનો સમય આવી ગયો. નોકરીમાંથી નિવૃત થઈ કોઈ સામાજિક સંસ્થા સાથે જોડાવાના આશયથી હું કેલિફોર્નિઆની રોટરી ક્લબ સાથે જોડાઈ. દેશ વિદેશ રોટરીના પ્રોજેક્ટ માટે અમારે જવાનુ થતું. ક્યાંક કેટલી સમૃધ્ધિ અને ક્યાંક કેટલી ગરીબાઈ. નાના ગામોમાં રહેતા લોકોની સાદગી અને અતિથિ ભાવનાના વિવિધ અનુભવો….

આજે એક પ્રસંગની વાત કરવી છે, જેને યાદ કરતાં આજે પણ ભયમિશ્રિત રોમાંચ શરીરના રુંવાડા ઉભા કરી દે છે. વાત છે ૨૦૧૨ ની રોટરી ક્લબનો એક પ્રોજેક્ટ ગ્વાટેમાલા હંડુરસમાં હતો. અમે લગભગ ૧૨ રોટેરિઅન આ કામ માટે ગ્વાટેમાલા ગયા હતા. હંડુરસના રોટરી પ્રમુખે અમારું સ્વાગત કર્યું અને અમારી રહેવાની વ્યવસ્થા પ્રમુખ અને એમના ભાઈને ત્યાં કરવામાં આવી હતી. પ્રમુખ અને ભાઈના ઘરની વચ્ચે મોટું સરોવર હતું, અતિત્લાન ((Atitlan). આ સરોવર ત્રણ મોટા જ્વાળામુખી પર્વતોથી ઘેરાયેલું છે. સરોવરના કિનારે નાના ગામો આવેલા છે, અને ત્યાં પહોંચવાનુ સાધન સ્પીડ બોટ કે હેલિકોપ્ટર સિવાય બીજું કોઈ નથી.

ગ્વાટેમાલાનુ પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય ખૂબ સરસ છે. સેંટ્રલ અમેરિકાનુ સહુથી ઊંડું સરોવર અતિત્લાન (Atitlan) જે લગભગ ૮૪,૦૦૦ વર્ષ પહેલા થયેલા જ્વાળામુખી વિસ્ફોટથી બન્યુ હતું અને ૧૧૨૦ ફુટ ઉંડું છે, એના કિનારે ત્યાંના સ્થાનિક રહેવાસીઓ પોતાના કપડાં ધોતા હતા અને જ્વાળામુખીના ખનિજ તત્વથી ભરેલા સ્વચ્છ પાણીને મલિન કરતાં હતા. આ પ્રશ્નનું નિરાકરણ લાવવા માટે અમેરિકાની રોટરી ક્લબે ભંડોળ ભેગું કર્યું હતુ. એ પૈસાથી ત્યાં સરોવરથી થોડે દુર એક જુદો પાણીનો કુંડ બનાવવાનો પ્લાન તૈયાર કર્યો, એને લગતી બધી સગવડ ધ્યાનમાં રાખી જેથી લોકો ત્યાં પોતાના કપડાં ધોઈ શકે અને મેલું પાણી કાંકરા, રેત, પથ્થરોમાં થી પસાર થઈ ચોખ્ખું થઈ પાછું સરોવરમાં ભળી જાય. આ પ્રોજેક્ટને અમલમાં મુકવા અમે ગ્વાટેમાલા આવ્યા હતા. ત્યાંંની સ્થાનિક પ્રજા ઘણી ગરીબ હતી અને આ પ્રોજેક્ટથી એમને ઘણો લાભ થવાનો હતો.

અમારા આદર સત્કારમાં ત્યાંના પ્રમુખે સાંજે એમના ઘરે ચાલીસેક જણાં માટે મિજબાનીનુ આયોજન કર્યું હતું. સરસ મેક્સિકન ખાવાનુ, ત્યાંનો જાણિતો બિયર, રમની મહેફિલ જામી હતી. મારા માટે પ્રમુખની પત્નિએ ખાસ શાકાહારી એન્ચીલાડા, કેસેડિયા અને વર્જિન પીનાકોલાડા તૈયાર કરાવ્યા હતા. મજાક મસ્તીનો માહોલ જામતો જતો હતો, મેક્સિકન મ્યુઝીકના તાલે સમુહ નૃત્યનો આનંદ સહુ માણી રહ્યા હતાં. રાત જામતી જતી હતી, સમયનો ખ્યાલ કોઈને નહોતો; પણ મારી નજર ઘડિયાળના કાંટે અને આકાશમાં ઘેરાતા વાદળો તરફ જઈ રહી હતી. દસ વાગવા આવ્યા અને મેં યજમાન હોસેને કહ્યું કે, આપણે પાછા જવાનુ છે અને વરસાદ પડવાની એંધાણી દેખાઈ રહી છે. આવા ખાન પાનની મફેફિલમાં મારી વાત કોણ કાને ધરવાનુ હતું? “અરે! ચિંતા નહિ કર રોમા, હમણા પહોંચી જઈશું, મારી સ્પીડ બોટમાં.” હમણા એટલે સામે પાર પહોંચતા ૪૫ મિનિટ થાય એ ત્યારે હોસેને યાદ નહોતું.

ખેર!! ચલો ચલો કરતાં રાતના અગિયાર વાગ્યા, વાદળ ગરજવા માંડ્યા ત્યારે હોસે ઊભો થયો અને અમે સહુ સ્પીડ બોટમાં ગોઠવાયા. હોસેએ સ્પીડબોટ મારી મુકી અને વિજળીના કડાકા સાથે વરસાદ શરૂ થયો. અંધારી રાત, ઉપરથી પાણી વરસે, સ્પીડબોટની ઝડપને કારણે સરોવરના પાણીની છાલક અમને ભીંજવે, અંતિમ ઘડી આવી ગઈ હોય એમ અમારા સહુના જીવ તાળવે ચોંટ્યા હતા. એક ક્ષણમાં બાળકો પતિ સહુના ચહેરા નજર સામે આવી ગયા, અહિં અતિત્લાનમાં જ આજે અમારી જળસમાધિ થશે એ બીકના માર્યા અમે ચારે જણા એકબીજાનો હાથ સજ્જડ પકડીને બેઠા હતા. ડરને ઠંડીથી સહુ થરથર કાંપતા હતા. એટલું ઓછુ હોય તેમ વધુ પડતા નશાને કારણે હોસે પોતાનુ ઘર ભુલી ગયો, ભળતા કિનારે બોટ રોકી; ઉતરવા જતાં ખ્યાલ આવ્યોને બોટ પાછી વાળી. માંડ માંડ એના ઘરે પહોંચ્યા. પહેલીવાર આભાર વ્યક્ત કરવાનો વિવેક ભુલી અમે સહુ ભગવાનનો ઉપકાર માનતા સુવાના ઓરડામાં જતા રહ્યાં.

એ રાત!!! મારી સહેલી અરૂણા ગોરડિયાનો સ્વાનુભવ…લે. શૈલા મુન્શા તા.૦૯/૧૭/૨૦૨૦
  ——————
     રંગોળી…ઈલા મહેતા